پرستيژگرايي در سال توليد ملي

تلويزيون و تبليغ پرستيژ گرايي در انتخاب شغل

يكي از مهمترين موانع سر راه كار و توليد در كشور ما، پرستيژگرايي است. تمايل به داشتن برخي كارها به خاطر داشتن پرستيژ مناسب و پرهيز از بسياري از كارهاي ديگر، موجب شده در شرايطي كه زمينه هاي زيادي براي كار جوانان وجود دارد بيكاري يقه آنها را بگيرد و نياز به استفاده از كارگرهاي خارجي باشد.

در جامعه ي ما وجهه و پرستيژ مشاغلي به عنوان وجهه ي شايسته و پرستيژ عالي تبليغ مي شود كه داراي شاخصه هاي شناخته شده اي در زمينه هاي مختلف باشد في الجمله اعتبار خوب و پرستيژ مناسب براي برخي مشاغل است كه از آن به كارهاي پشت ميزي تعبير مي كنند. نقش صدا و سيما در تبليغ اينگونه مشاغل، تا حد زيادي برجسته و پررنگ است و اميد است با اصلاح اين مشكل، بتوان در بينش عوامانه تاثيري درخور گذاشت.

در اكثر فيلم و سريالهاي تلويزيون كسي به عنوان يك جوان شايسته و يك داماد موفق و ايده آل نشان  داده مي شود كه داراي تحصيلات دانشگاهي و شغل مناسبي از قبيل پستهاي مديريتي باشد. در حالي كه براي رسيدن به اين جايگاه و اين پرستيژ مطلوب تبليغ شده در جامعه، براي بسياري از جوانان امكان و فرصت نيست. لذا جوانان زيادي مي بينيم كه با وجود داشتن زمينه مناسب براي كار، مثل تداوم شغل پدر ، يا اشتغال به كارهاي توليدي كوچك ،بيكاري را ترجيح مي دهند. از نظر آنها اشتغال به اين گونه مشاغل شرم آور يا لااقل بي اهميت است. هم اكنون در كشور ما زمينه هاي مناسبي براي بسياري از مشاغل مثل ساختمان سازي، تعميرات، كارهاي تاسيساتي و ... وجود دارد كه علي رغم دستمزدهاي قابل قبول توجه جوانان ما را جلب نمي كند. چنانچه ريشه هاي اين بي توجهي و اكراه را پيدا كنيم بيش از همه به عامل نگاه جامعه خواهيم رسيد. فضاي تبليغي موجود در جامعه ما اينگونه مشاغل را تقبيح و تحقير مي نمايد. اكنون اين وظيفه صدا و سيما است كه در بسياري از برنامه هاي خود تجديد نظر كند. چه دليلي دارد كه براي نشان دادن يك انسان محترم ،او را استاد دانشگاه معرفي كنيم و براي نشان دادن يك آدم بي كفايت او را يك كارگر ساده نشان بدهيم. در حاليكه واقعا خدمات بسيار ارزنده اي از سوي همين كارگران يا صاحبان مشاغل جزئي و كوچك به جامعه ما ارائه مي شود.

نگاهي به وضعيت تبليغي برخي مشاغل در برنامه هاي پر طرفدار سيما

 از امتيازات سريال پر مخاطب ستايش اين بود كه همسر درستكار ستايش ،يعني طاهر فردوس نه معلم بود نه هنرمند ،بلكه راننده كاميون بود. اين مسئله مي توانست در روحيه ي رانندگان ماشينهاي سنگين و خدمتگذاران مجموعه ي بزرگ حمل و نقل كشوري تاثير مثبتي داشته باشد اما متاسفانه در همين سريال، جنايتها و خيانتهاي زيادي به ديگر رانندگان در اين مجموعه نسبت داده شد و اغلب رانندگان اين مجموعه كه حضور پررنگتري هم داشتند شخصيتهاي منفي بودند و نهايتا رانندگي ماشين سنگين باز هم مثل بسياري از سريالهاي ديگر با اوباش و اراذل و نقشهاي منفي نمايش داده شد و در اذهان مردم با بدبختي و دربدري متبادر گشت. لذا اين سريال به جاي اينكه در پرتو محبوبيت طاهر، شغل او را نيز تبليغ كند، با مبالغه ي بدبختي هاي شغلي طاهر بيشتر به عيوب و پستي اين شغل اشاره كرد.

رانندگاني با ادبيات شكسته و تيپ مخصوص گنده لاتها در فيلمهاي تلويزيوني، حضور پررنگ كاميون داران در تبهكاري و قاچاق مواد مخدر در برنامه هاي تلويزيوني، نشان دادن صحنه هاي دلخراش تصادف ماشينهاي سنگين كه يك صدم سفرهاي اين ماشينها را هم شامل نمي شود، و... از اقداماتي است كه به صورت مستقيم يا غير مستقيم در تقبيح و تخريب اين شغل در اذهان عمومي شده است. حال آنكه كشور ما با داشتن سطح وسيع جغرافيايي، جمعيت نسبتا زياد، آب وهواي چهار فصلي، و صادرات و واردات فراوان نياز جدي و مبرم به داشتن طيف وسيعي از رانندگان با تجربه و با انگيزه اي دارد كه از همين مرز و بوم برخاسته باشند. گفتني است كه يك شغل هر چه بيشتر تقبيح و تخريب شود بيشتر منظور تبهكاران و اراذل و اوباش مي شود و اين به ضرر سيستم حمل و نقل كشور است.

رانندگي يك كاميون با دو تن بار كه لزوما آهسته و پيوسته است، از حاشيه ي يك جاده ي كويري در ساعات اوليه شب ،قطعا هم زيباست و هم عارفانه ! و تمام فضاي قلب و ذهن انسان را از ياد و عشق خداوند لبريز مي كند .چه كسي گفته است اين شغل، خشن و بد عاقبت است.

صدا و سيما مي تواند با نمايش زيباييها و جذابيتهاي اين شغل ،و تاثير و جايگاه آن در خدمت به كشور و تقدير غير مستقيم از زحمتكشان اين عرصه ،ضمن تبليغ و تقدير از ايشان در جهت رسيدن به فردايي بهتر براي شاغلين در اين حوزه كاري ،خدمتي  بكند. گفتني است كه مجموعه  خوش ركاب از اين نظر تاحدي سودمند و قابل تقدير بوده است.

در خصوص مشاغلي مثل ساختمان سازي هم كه اشتغال كثيري در هر جاي اين ميهن بزرگ فراهم كرده نيز صدا و سيما خوب عمل نكرده است. در بسياري از فيلم و سريالهاي تلويزيون(مثل سريال پنجره) اين مهندس ساختمان است كه به حساب مي آيد. پيمانكاران، بنا كنندگان، سازندگان اصلي، همه يا سياهي لشكرند يا فوق العاده بي اهميت و سطح پايين. در بسياري از اين سريالها كه نوعا پرمخاطب هم هستند، براي نشان دادن مديريت و سلطه و اقتدار مهندس، بيشتر، كارگران و سازندگان را احمق و منفعل نشان مي دهند. با نگاهي كه اين فيلم و سريالها آن را ترويج مي كنند اشتغال به اينگونه شغلها شرم آور و نشانه بي سوادي،كم هوشي و بدبختي است.

شايد اين نوع تحليل و استنتاج در نگاه اوليه چندان مهم و در خور توجه نباشد اما وقتي ملاحظه مي كنيم در كشورهاي پيشرفته بر اساس مطالعات روانشناسي و محاسبات جامعه شناسي، براي تبليغ اهداف سياسي ،تنها با هجي كردن يك كلمه در ابتداي فيلم يا نشان دادن يك صحنه ي كاملا غير مستقيم، سعي در ايجاد عواطف دلخواه دولت در خصوص يك مطلب در دراز مدت دارند، بيشتر به اهميت نشان دادن اين صحنه هاي تاثيرگذار _هرچند كم رنگ و در حاشيه _، پي خواهيم برد.